Willemskade
Om de kades aan weerszijden Willemskade te noemen, is eigenlijk een beetje onlogisch. Maar zo gaat het in de geschiedenis: de kaden aan weerszijden van de Zuigergracht kwamen in 1868 gereed en heetten gewoon Zuiderkade. Tot in 1863 koning Willem III een bezoek bracht aan de stad en de kade omgedoopt werd tot Willemskade.
Handel en transport
Het wordt een belangrijke kade voor handel en transport. Van losse goederen als meel en aardappelen en zuivel en zuivelproducten, maar ook van levende have als koeien en natuurlijk de bijbehorende dienstverlening als verzekeraars en banken. Op de hoek met de Wirdumerpoortsdwinger, wordt in 1880 het Beurs- en Waaggebouw geopend. De oude Waag op de Nieuwestand is te klein geworden en op die plek kunnen de grotere schepen van die tijd niet meer komen. De nieuwe Beurs aan het brede vaarwater is het centrum van handel. Wegen, prijsvaststelling, verdeling van goederen over de schepen, handel in zuivel en zuivelproducten, graan, aardappelen en kaas. Vanuit het gebouw rijdt zelfs een klein treintje naar de kade.
Koetransport per schip, 1929 (foto: Beeldbank HCL)
In 1898 neemt op Willemskade 6 de Leeuwarder Stoomboot Maatschappij haar intrek. Na een fusie heet deze NV Reederij Stânfries die met een vloot van tientallen schepen de handel in Friesland en ver daarbuiten naar Amsterdam en Rotterdam vervoert. Het vlaggenschip van Museumhaven Leeuwarden, Stânfries X, is een van die vele schepen. Op veel foto’s uit die tijd ligt het daarom aan de Willemskade vol met schepen van die rederij en anderen.
Stânfries als ijsbreker door de Prins Hendrikbrug, 1927 (foto: E. Hepkema, Beeldbank HCL)
HANDEL EN TRANSPORT OP DE WILLEMSKADE
Willemskade, ca. 1910 (foto: H.J. Craije, Beeldbank HCL)
Economische groei
De handel en het transport werken als een magneet voor de stad. Aan de Willemskade en directe omgeving verrijzen bankkantoren, verzekeraars, transporteurs, cargadoors en vele andere bedrijven. Een paar markante voorbeelden: de Coöperatieve Zuivelbank (later Friesland Bank, nu Rabobank), Kingma’s Bank (nu Abn Amro), het advocatenkantoor van Wind (nu Rotshuizen Geense). Aan de zuidkant zie je nog steeds het statige Landbouwhuis en waar nu de strakke gebouwwanden van de Achmeatoren tot grote hoogte gaan, werd het gebied toen gedomineerd door de veehandel aan de kaden en op de veemarkt aan achtergelegen Lange Markstraat.
Elfstedentocht
Op Willemskade 12 schrijft Minder Evert Hepkema geschiedenis: het ontstaan van de Tocht der Tochten. Van diezelfde Hepkema is de onderstaande foto, van de dagelijkse drukte op de handelskade. Ook even hierboven een beeld van de Stânfries-schepen die als ijsbreker bij de Prins Hendrikbrug fungeren om de gracht open te houden.
Willemskade Handelskade, ca. 1930 (foto: E. Hepkema, Beeldbank HCL)